Anemi, ya da daha yakından tanınnan adıyla kansızlık temel olarak kandaki kırmızı kan hücrelerinin yeteri kadar fazla oksijen taşıyamamasına sebep olan demir eksikliğinden kaynaklanır. Kimi zaman metabolizmanın demir emilimi yapamaması da anemiye sebep olsa da anemi'nin en sık görülen sebebi yeterli demir alınmamasıdır. Aneminin nedenleri ve belirtileri hakkında daha fazla bilgi almak için şu yazımı okuyabilirsiniz. Anemi ve pek çok diğer rahatsızlığa iyi gelen yiyecekler ve bu hastalıkalr hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için ise İyi Gelen Yiyecekler Blog'unu tavsiye ederim. Demir eksikliği anemisi dünyada beslenme yetersizliği ve mineral eksikliğine bağlı olarak görülen rahatsızlıklar arasında ilk sırada yer almaktadır. En sık doğurma dönemindeki kadınlar, çocuklar ve ergenlerde görülen aneminin karakteristik belirtileri çabuk yorulma, halsiz hissetme ve zayıflayan bağışıklık sistemidir. Uzun süreli demir eksikliği ise bayılma nöbetleri ve geçici hafıza kaybı gibi ciddi rahatsızlıklara yol açabilmektedir. Beslenmenize demir bakımından yüksek gıdaları ekleyerek anemi belirtilerinin şiddetini azaltabilirsiniz. Ancak bir yandan da demir emilimini engelelyen gıdalardan da uzak durmaya dikakt etmeniz gerekecek
Demir Bakımından Zengin Yiyecekler
Demir ve vitamin eksikliğine bağlı olarak görülen anemi için, beslenme programınızı düzenleyerek demir ve B12 bakımından zengin yiyecekleri tüketmeniz uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir. Diyetinize tüm ana besin gruplarından bir miktar ekleyin ve çay, kahve gibi demirin vücut tarafından emilimini etkileyen içecekleri azaltın. Size uygun beslenme programı için bir uzmandan yardım alabilirsiniz. Bazı ilaçlar, demir ve vitaminlerin vücut tarafından kullanımına etki edebilir. Düzenli olarak kullandığınız bir ilaç varsa (örneğin sindirim sistemini çalıştıran ilaçlar) doktorunuza danışarak vitamin ve mineral takviyesi kullanabilirsiniz. Demir eksikliği anemisi için aşağıdaki listede bulunan besinleri daha sık tüketebilirsiniz.
- Kırmızı et
- Yumurta sarısı
- Koyu, yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, karalahana)
- Kurutulmuş meyve (kuru erik, kuru üzüm)
- Demir ile zenginleştirilmiş tahıllar (etiketleri kontrol edin)
- Deniz ürünleri (istiridye gibi)
- Hindi veya tavuk sakatatı
- Fasulye, mercimek, nohut ve soya fasulyesi
- Karaciğer
- Enginar
Ancak dikkat etmeniz gereken bir nokta var ki o da demir yönünden zengin gıdaları tüketirken bir yandan da vücutta demir emilimini azaltan gıdaları da azlatmanız ya da demir içeriği yüksek gıdalar ile birbirine yakın zamanda tüketmemektir. İçlerinde bulunan bazı bileşenler nedeniyle, demir emilimini olumsuz etkileyen besinler bulunmaktadır.
Kalsiyumdan zengin gıdalar: Kalsiyum demirin iki formunun da emilimini engelleyebilir. Süt, yoğurt, peynir, somon, sardalye, soya peyniri, incir ve şalgam demir emilimini etkileyebilen kalsiyum yönünden zengin besinlerden bazılarıdır. 50 mg ya da daha az kalsiyum demir emilimi üzerinde önemsiz bir etkiye sahipken, 300- 600 mg kalsiyum alımı demir emilimini önemli ölçüde engelleyebilir. Kısacası o çok sevdiğiniz ıspanak yemeğini üstüne yoğurt boca ederek yediğinizde aslında ıspanaktan alacağınızdemirin faydasını da azlatmış oluyorsunuz.
Fosfordan zengin gıdalar: Kalsiyum da fosfor gibi kemik sağlığını korumak için çok önemlidir. Ancak non-hem demirin emilimini olumsuz etkileyebilir. Fosfor ağırlıklı olarak et, tavuk, balık, süt ürünleri, tam tahıllar, fındık ve baklagillerde bulunur. Ancak, et, balık ve tavuk mükemmel hem demiri kaynaklarıdır ve eğer demir düzeyinizi arttırmaya çalışıyorsanız mutlaka diyetinizde bulunmalıdırlar. Bunların bağırsaktan emilimini kolaylaştırmak için C vitamini açısından zengin gıdalar ile birlikte alabilirsiniz.
Fitat içeren gıdalar: Tam tahıllar ve baklagiller non-hem demir emilimini olumsuz etkileyen, fitat denilen bileşikler içerir. Tam tahıllar ve baklagiller dışında bu bileşik fındık, tohumlar, ekmek, pirinç, bezelye, tahıl ve soya ürünlerinde bulunabilir. Tam tahıllar ve baklagiller gibi fitat içeren gıdalar aynı zamanda non-hem demirin çok önemli kaynaklarıdır. Yani tüketimleri aynı zamanda demir alımını da arttırdığı için çok önemli bir eksikliğe neden olmaz.
*Çay ve kahve: Kahve ve çay da “tanen” adı verilen bir bileşiğin varlığı nedeniyle, demir emilimini bozabilir. Tanen polifenollerin bir türüdür ve demir emilimini, özellikle heme-olmayan demir üzerinde güçlü inhibitör etkisi vardır. Çay ve kahveden başka tanen içeren diğer içecekler kırmızı şarap, elma suyu ve biradır. Ancak demirden zengin bir yemekten iki saat önce ve sonrasına kadar bu içecekleri içmeyerek onların inhibitör etkilerinden kurtulabilirsiniz.
*Okzalat içeren gıdalar: Oksalat vücutta demir emilimini azaltan bir okzalik asit tuzu ya da esteridir. Ispanak non-hem demir açısından çok zengindir ancak okzalatlar içerir. Bu ıspanakta çok fazla demir olmasına rağmen neden emilmediğini açıklar. Ancak okzalatların etkilerini et ve portakal, brokoli gibi C vitamini yönünden zengin gıdalar ile birlikte tüketerek engelleyebilirsiniz. Ispanağa ek olarak oksalatlar pancar, lahana, çay, çikolata, ravent, fesleğen, maydanoz ve kekikte de bulunabilir.
